Goed leiderschap komt niet vanzelf

Leiderschap; google er eens op en je vindt miljoenen hits. Het lijkt wel of iedereen tegenwoordig met leiderschap bezig is. Er is enorm veel over geschreven en je kunt je eindeloos onderdompelen in daarvoor bedachte visies, methodes en tools. Je kunt kiezen uit en deelnemen aan ontelbare aantallen leiderschapsleergangen, trainingen, reizen en masterclasses.

Leiderschap is een hot topic

Je zou kunnen zeggen dat zo’n onderwerp zo langzamerhand wel uitgekauwd en klaar is. En toch is er kennelijk heel veel interesse in en vraag naar. Die gedachten speelden ook toen ik twee jaar geleden aan mijn boek begon. Leiderschap wilde ik daarin zeker meenemen. Correctie: ik móest dit onderwerp meenemen. Omdat iedere organisatie ermee valt of staat. Het was voor mij dan ook een logische keuze mij op dit pad te gaan begeven.

Leiderschapsvragen in vele varianten

Als je aan de vooravond van een verandertraject staat, komen veel leiderschapsvragen op je af. Of misschien zit je al midden in een verandering en voel je steeds meer vragen opkomen. Misschien willen jullie naar meer verantwoordelijkheid, maar wat betekent dat dan voor jullie leiders? Of jullie worstelen na een fusie om die verschillende bloedgroepen bij elkaar te krijgen. Of je hebt je vraagtekens bij hoe je leiderschap op afstand vormgeeft. Juist nu we vaker thuiswerken en online communiceren is dit een extra uitdaging. Of je wilt graag verbinding creëren, maar wel in combinatie met stevig leiderschap. Hoe doe je dat?

Leiders onder de loep

Het kan bijzonder verhelderend zijn als er iemand meekijkt naar de huidige situatie en naar het doel van de verandering die moet plaatsvinden. Iemand die weet hoe je groepen en teams meekrijgt en bij elkaar houdt. Iemand die snapt wat leiderschap in zo’n traject inhoudt. En die dus ook weet aan welke knoppen gedraaid moeten worden. Om die reden word ik vaak gevraagd als zogenaamde fly on the wall. Daarbij onderzoek ik de organisatie door eerst mee te kijken, wat vergaderingen aan te horen, rond te lopen en gesprekken te voeren. Als vlieg op de muur – ik neem niet deel – observeer en luister ik. Leg ik mijn waarnemingen vast. Vervolgens kan ik vanuit mijn observaties een advies uitbrengen met betrekking tot het verandertraject. En natuurlijk adviseer ik dan ook over het leiderschap binnen de organisatie.

Let me be your critical friend

Naast observeren, kan ik ook de critical friend van leider(s) in een organisatie of verandering zijn. Denk aan een van jouw goede vrienden. Die vriend staat welwillend tegenover je en is er voor jou als je hem nodig hebt. En hij of zij heeft het beste met je voor. Diezelfde goede vriend durft ook kritische vragen te stellen of je gedrag te spiegelen. Ontzettend waardevol, omdat je ineens inzicht krijgt in welke puzzelstukken er missen. Of je ziet ineens glashelder wat jullie te doen staat. Als critical friend adviseer ik leiders bij actuele vraagstukken waarmee zij worstelen.

Zes fundamenten van stevig leiderschap

Het zijn precies die ervaringen die aan de basis lagen voor mijn boek Wat er niet gezegd wordt – deep democracy en leiderschap in de praktijk. In een van de hoofdstukken beschrijf ik mijn visie op leiderschap en de – in mijn optiek – zes cruciale facetten van leiderschap. Dat zijn:

1. betekenisgeving
2. eigenaarschap
3. ondernemerschap
4. wendbaarheid
5. daadkracht
6. empowerment

Al deze aspecten vormen een belangrijke basis voor goed leiderschap. En let op: deze facetten functioneren in samenhang: ze horen wat mij betreft allemaal bij elkaar. Alleen een goed evenwicht tussen al deze aspecten maakt jou een stevige leider.

Eigenaarschap uitgelicht

Toch wil ik even inzoomen op een belangrijk facet van leiderschap: eigenaarschap. Het eigenaarschap van een leider gaat voor mij over op je plek kunnen en durven gaan staan. Dat je stevig staat en tegelijk meebeweegt. Volgens de theorie van systemisch advies, ben je als leider de hoeder van het systeem. Dat betekent dat je niet voor niets de leider bent. Mensen kijken naar je en verwachten daar bepaalde rollen bij. Dat je gaat staan voor wat je belangrijk vindt. Dat je luistert naar je teamleden en ze echt hoort. En – onderschat dit niet – dat je daar vervolgens naar handelt. Bijvoorbeeld door besluiten te nemen als het nodig is. Je ondersteunt, faciliteert, moedigt aan en geeft richting. Je viert jullie successen samen.

Een goede leider heeft lef

Meebewegen gaat ook over echt luisteren naar alle perspectieven. Luister naar je externe omgeving (de maatschappij, jullie branche, etc.) en je interne omgeving: medewerkers, team en bestuur. Maar luister ook goed naar jezelf. Wat is voor jou belangrijk? Welke richting wil je op? Je bent een stevige leider, als je écht luistert naar al die perspectieven en dan lef toont door een besluit te nemen. Ik zie namelijk regelmatig leiders die geen besluiten nemen. Ze blijven om een bepaald thema rondcirkelen. Of ze schrijven wel notities en voorstellen, maar ondernemen geen actie. En dan gebeurt er dus niets.

Pak je rol als leider

Laatst zei een leider tegen mij: “Ik doe mee in deze bijeenkomst als bestuurder, maar ik ben gewoon net als alle anderen.” Nee! Natuurlijk ben je een van hen, maar je hebt een andere rol. Je bent de leider. Gedraag je dan ook zo. Als je je leiderschap op zo’n moment niet pakt, zaai je alleen maar verwarring. Wees een leider. Dat geeft rust en is een stuk minder vermoeiend. Dat vraagt van jou wel dat je flexibel bent én een sterk evenwichtige basishouding hebt.

Je wordt het niet zomaar

Leiderschap waait niet vanzelf aan, maar je kunt met bewustwording en oefening wel een goede leider worden. Dat verklaart denk ik meteen waarom er over leiderschap zó veel te doen is. Veranderingen en organisaties danken hun successen aan goede leiders. Leiders die stevig staan én oog hebben voor hun mensen en omgeving. Werk aan je leiderschap en zoek die kritische vriend die jou vooruit wil helpen. Of zet deze zomer de deur open. En begin met een vlieg op de muur.

 

Zoek jij een critical friend of die vlieg op de muur die eens met je meekijkt? Neem gerust contact met mij op, of lees verder op deze pagina.